Η λύση του γάμου με συναινετικό διαζύγιο προϋποθέτει έγγραφη συμφωνία των συζύγων, με την οποία να ρυθμίζουν τουλάχιστον τα θέματα στα οποία αναφέρεται ρητά ο νόμος, δηλαδή την άσκηση της επιμέλειας των ανήλικων παιδιών, την διατροφή τους και την επικοινωνία με τα παιδιά του γονέα που δεν διαμένει μαζί τους (άρθρο 1441 Αστικού Κώδικα). Εκτός όμως από τα παραπάνω ζητήματα, δεν αποκλείεται οι σύζυγοι που χωρίζουν, είτε έχουν ή δεν έχουν παιδιά, ανήλικα ή ενήλικα, να έχουν ανάγκη ή να επιθυμούν να ρυθμίσουν και άλλα θέματα. Τέτοια είναι κατεξοχήν, εκείνα που σχετίζονται με την περιουσία που αποκτήθηκε κατά την διάρκεια του γάμου, την χρήση της οικογενειακής στέγης , την κατανομή των κινητών που βρίσκονται εντός της οικογενειακής στέγης ή και σε άλλο ακίνητο που χρησιμοποιούσε η οικογένεια (π.χ. εξοχική κατοικία), την διατροφή ενός από τους συζύγους, την κοινή εμπορική τους επιχείρηση ή τους κοινούς τραπεζικούς λογαριασμούς τους κλπ.
Όλα τα παραπάνω θέματα μπορούν να ρυθμιστούν εξωδικαστικά, στο πλαίσιο της διαδικασίας της οικογενειακής διαμεσολάβησης, με την οποία επιτυγχάνεται η ταυτόχρονη και συνολική επίλυση όλων των διαφωνιών και διαφορών των συζύγων, ώστε, στην συνέχεια, να προχωρήσουν σε έκδοση συναινετικού διαζυγίου. Εφόσον η διαμεσολάβηση ολοκληρωθεί με επιτυχία, όλες οι συμφωνίες των συζύγων ενσωματώνονται στο πρακτικό διαμεσολάβησης, το οποίο, από και με την κατάθεσή του στην γραμματεία του αρμόδιου Μονομελούς Πρωτοδικείου, αποτελεί τίτλο εκτελεστό, σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 904 παρ. 2 εδ. γ΄ ΚΠολΔ (άρθρο 184 του Ν. 4512/2018) και αναπτύσσει άμεσα την δεσμευτική ισχύ του. Αυτό σημαίνει ότι οι συμφωνίες που περιέχονται στο πρακτικό διαμεσολάβησης είναι άμεσα εκτελεστές και εφαρμόσιμες, ανεξάρτητα από το πότε θα εκδοθεί το συναινετικό διαζύγιο.
Η έκδοση του συναινετικού διαζυγίου αποτελεί μία άλλη, χωριστή διαδικασία, η οποία, μέχρι πρότινος, απαιτούσε αμετάκλητη δικαστική απόφαση και ήδη, μετά την πρόσφατη τροποποίηση του άρθρου 1441 Αστικού κώδικα, με το Νόμο 4509/2017, απαιτεί συμβολαιογραφική πράξη βεβαίωσης της λύσης του γάμου και κατάθεσή της στο αρμόδιο ληξιαρχείο.
Η τελευταία αυτή νομοθετική μεταβολή δεν επηρεάζει την σημασία και ισχύ του πρακτικού διαμεσολάβησης, όπως εκτέθηκε παραπάνω. Απλώς μεταθέτει την αρμοδιότητα έκδοσης του διαζυγίου από τον δικαστή, στον συμβολαιογράφο. Ο τελευταίος επικυρώνει επίσης – όπως, μέχρι πρότινος, ο δικαστής – την έγγραφη συμφωνία των συζύγων για την επιμέλεια, την επικοινωνία και την διατροφή των ανήλικων παιδιών.
Με βάση τα παραπάνω, καταλήγουμε στα εξής συμπεράσματα:
- Η οικογενειακή διαμεσολάβηση έχει σχέση με τον τρόπο επίλυσης των θεμάτων που απασχολούν τους συζύγους που χωρίζουν και όχι με την έκδοση του διαζυγίου τους.
- Μπορεί να συμπεριλάβει το σύνολο των θεμάτων που επιδιώκουν οι σύζυγοι να επιλύσουν και όχι μόνο τα θέματα τα οποία απαιτεί ο νόμος.
- Αφορά και συζύγους που δεν έχουν παιδιά.
- Το πρακτικό διαμεσολάβησης που περιέχει το σύνολο των συμφωνιών των συζύγων αποκτά άμεσα ισχύ εκτελεστού τίτλου, από και με την κατάθεσή του, με παράβολο (50) Ευρώ, στην γραμματεία του αρμόδιου μονομελούς πρωτοδικείου. Αυτό έχει ιδιαίτερη αξία, όταν το πρακτικό περιέχει συμφωνίες που πρέπει να εκτελεστούν μέχρι την έκδοση του συναινετικού διαζυγίου (π.χ. αποχώρηση του ενός από την οικογενειακή στέγη ή μεταβίβαση κοινού ακινήτου στα παιδιά ή σε τρίτον) , ή, εφόσον οι σύζυγοι ρυθμίζουν θέματα κατά τον χρόνο της διάστασής τους, χωρίς να έχουν ακόμα αποφασίσει το διαζύγιο.
- Οι περιεχόμενες στο πρακτικό διαμεσολάβησης συμφωνίες των συζύγων, μπορούν να αποτελέσουν την βάση για την έγγραφη συμφωνία που επικυρώνει ο συμβολαιογράφος, η οποία έτσι, είναι ήδη έτοιμη, την στιγμή που οι σύζυγοι θα προχωρήσουν στην διαδικασία έκδοσης του διαζυγίου τους.
